Jesaja 62, 1 – 5
Johannes 2, 1 – 11
I
‘Ze hebben geen wijn’ zegt Jezus’ moeder tegen Hem.
Net nu deze dorpsbruiloft op zijn hoogtepunt is.
Heel vervelend allemaal.
Maar je kunt je er moeilijk druk over maken aan deze kant van de tijd.
We hebben wel andere dingen aan ons hoofd:
het klimaat, de oorlog, de inflatie.
Om maar wat te noemen uit de kluwen
waarin we ons collectief hebben vastgedraaid.
De feestdagen liggen achter ons en we worstelen ons door januari.
‘Dry January’. Misschien doet u er ook wel aan mee.
Een maand lang ‘nee’ zeggen tegen alcohol.
Beter slapen, uitgerust wakker worden, minder opgeblazen, fitter.
Je gáát ervoor.
In het verhaal van vandaag verandert Jezus water in wijn.
‘Hij toonde zo zijn grootheid en zijn leerlingen geloofden in Hem’
schrijft de evangelist Johannes.
Wat moet je daar nou van denken, hè?
De lamme laten lopen en de blinde laten zien,
dat zijn wonderen die er toe doen.
Of je nu wel of niet in wonderen gelooft.
Ze richten een mens op.
Maar zes vaten water in wijn veranderen?
En dat dan je binnenkomer laten zijn?
‘Drank maakt meer kapot dan je lief is’
luidt de oneliner die in ons collectieve geheugen staat gegrift.
Er zijn weinigen die geloven dat het niet waar is.
En veel te veel die het uit eigen ervaring weten.
Jezus, je staat met zo’n binnenkomer al direct met 3 – 0 achter
aan deze kant van de tijd.
II
We voelen wel aan ons water
dat we hier niet de kern van het verhaal te pakken hebben.
Als alles zou draaien om de verandering van water in wijn,
dan had Jezus het wel pontificaal in de feestzaal gedaan.
Maar daar heeft niemand iets gemerkt.
Alleen dan dat er wel verdraaid goede wijn geserveerd werd!
De crisis bleef binnenskamers.
Zelfs de ceremoniemeester had geen idee.
‘Man, man, wat maak je me nou?’ zegt ie tegen de bruidegom,
‘Ik wist niet dat je zulke goede wijn had ingeslagen.
Had het iets eerder gezegd!’
Alleen de bruidegom wist dat het op was.
En de moeder van Jezus.
En de bedienden.
Het was gewoon op.
Als je het zo zegt klinkt het alsof er meer op was dan de wijn.
De NBV suggereert dat het puur om de voorraad gaat,
die voor het feest is ingeslagen.
‘Ze hebben geen wijn meer’ zegt de moeder van Jezus.
Maar dat staat er niet.
‘Ze hebben geen wijn!’ Dát staat er.
Wijn als metafoor voor toekomst en voor vreugde.
Die is er niet.
We moeten verder kijken dan die boerenbruiloft in Kana in Galilea
– ooit, toen, daar;
verder dan het laatste beetje wijn dat nog in de karaf zit,
die op tafel staat – ‘Jij nog een beetje?’.
Dan ineens ook valt je op
dat de evangelist Johannes het helemaal niet over een wonder heeft,
maar over een teken.
Als de moeder van Jezus zegt: ‘Ze hebben geen wijn!’,
dan betekent dat iets.
Als je eenmaal zo ver bent, dan gaat er een wereld voor je open.
Bijvoorbeeld de nieuwe wereld, die de profeet Jesaja ons schetst:
‘Hier op de berg Sion richt de HEER van de hemelse machten
voor alle volken een feestmaal aan:
uitgelezen gerechten en belegen wijnen.
Op deze berg verscheurt Hij de sluier waarmee alle volken omhuld zijn.
God, de HEER wist de tranen van elk gezicht.’ (Jesaja 25 vers 6 e.v.)
Aha, daarover heb jij het!
Maar dan gaat het op deze boerenbruiloft in Galilea ook over die bruiloft
waarvoor de hele wereld wordt uitgenodigd,
die waar Jesaja het over heeft.
Ook al op Sion: ‘God, wat ben je mooi!’ zegt God.
‘Men noemt je niet langer Verlatene
en je land niet langer Troosteloos oord,
maar je zult heten Mijn verlangen
en je land Gehuwde.
Want de HEER verlangt naar je.’
Als de wijn wordt binnen gebracht op de boerenbruiloft
en zelfs de ceremoniemeester niet weet waar die vandaan komt,
op dat moment wordt die bruiloft ingebed in een groter geheel:
het feest dat God gezien heeft dat het óp was;
dat alle pogingen om met elkaar in het reine te komen
waren dood gelopen;
dat onrecht de regel was geworden;
dat de boel gewoon niet meer te redden viel.
Dat is het appel dat van de moeder van Jezus uitgaat
als ze tot Hem zegt: ‘Ze hebben geen wijn!’
Dit verhaal heeft zo veel betekenislagen
dat het ondoenlijk is om die allemaal recht te doen in een kortere preek.
Maar we weten nu wel waarom in dit verhaal de bruid ontbreekt.
Dat is om ruimte te maken voor jou, lieve schat
als je het helemaal gehad hebt;
als het óp is en het geen enkele zin meer heeft
om te doen alsof het goed met je gaat.
Dat gold voor Jeruzalem op de berg Sion in de dagen van Jesaja.
Dat geldt voor jou, die te lang je stand moest zien op te houden
en daar stikeenzaam van bent geworden.
In het verhaal van de boerenbruiloft in Kana
komen al die lijnen bij elkaar.
III
Eerst iets over die zes stenen watervaten.
Want daar kun je bijna letterlijk niet omheen.
Ze zijn idioot groot, gezien het doel waarvoor ze daar staan:
het reinigingsgebruik.
Dat is niet om de afwas te doen en de keuken te dweilen,
maar om je handen en voeten ritueel te wassen.
Zoals moslims dat doen voorafgaand aan het gebed in de moskee.
Een beetje water volstaat.
Maar in een watervat van twee à drie metreten gaat zo’n honderd liter.
En daar staan er dus zes van.
En ze zijn allemaal leeg.
Hoeveel mensen zijn er wel niet op die bruiloft?
Hoeveel kleeft er niet aan al die mensen,
dat alle zes de watervaten leeg zijn.
‘Ze hebben geen wijn!’ zei de moeder van Jezus.
Maar dat is het dus niet alleen.
En nu even terug naar het begin van het verhaal, waar we lezen:
‘Op de derde dag was er een bruiloft in Kana, in Galilea.’
Op de derde dag van wat?
Je leest terug om het antwoord te vinden.
Het is op de derde dag sinds Johannes de Doper op Jezus wees,
aan de overkant van de Jordaan:
‘Zie het Lam van God, Dat de zonde van de wereld wegneemt!’
Op die boerenbruiloft toen en daar gaat het ook over ons, hier en nu.
De hele wereld is daar.
Vandaar ook die waanzinnig grote watervaten die daar staan opgesteld.
En zelfs die zijn niet groot genoeg om alle bruiloftsgasten
het reinigingsritueel bij zichzelf te laten voltrekken.
Maar godzijdank in Jezus uitgenodigd.
‘Zie het Lam van God, Dat de zonde van de wereld wegneemt!’
Die woorden klonken hier vorige week nog
tijdens de viering van het avondmaal.
Toen u de wijn kreeg aangereikt en u weer dáár was,
op die boerenbruiloft in Kana.
‘Vul de vaten met water’ zei Jezus tegen de bedienden.
En: ‘Ze vulden ze tot de rand.’
Dat alleen al was een kostbaar gebeuren.
Want het water was schaars.
Maar waar Jezus komt, daar wordt zelfs de rituele reiniging een feest.
Zondevergeving krijgt iets uitbundigs.
Nooit meer zal daarvan tekort zijn.
Zet dat af tegen het diepe gevoel dat het óp is bij jou,
dat je het helemaal gehad hebt met jezelf
en met de wereld die je met anderen gecreëerd hebt,
en je voelt wel aan hoezeer je op dit moment zat te wachten.
Hij omarmt je.
‘Zie het Lam van God, Dat de zonde van de wereld wegneemt!’
En wij maar zeuren dat we zonde
zo’n vervelend woord van vroeger vinden.
Jij hoeft niet langer jezelf te verlossen.
Jij hoeft niet meer te doen alsof er nog water was
om het reinigingsritueel bij jezelf te voltrekken.
In plaats daarvan krijg je de beste wijn ingeschonken.
‘Geniet, maar drink met mate’ is een andere slogan
die in ons collectief geheugen staat gegrift.
Inmiddels weten we dat zelfs dat al te veel is.
Maar voor nu geldt dat even niet.
Er staat geen maat op de vreugde die God ons schenkt in Hem.
IV
Tenslotte wil ik het nog hebben over de bedienden
op de boerenbruiloft in Kana.
De bedienden die er met de neus op stonden
en water schepten uit de vaten
en dat naar de ceremoniemeester brachten.
Lieve mensen, die tussenzin staat er in het evangelie niet voor niets:
‘hij wist niet waar die vandaan kwam,
maar de bedienden die het water geschept hadden wisten het wel.’
Zou u daar ook wel bij geweest willen zijn?
Nou, dat komt dan goed uit.
Want vandaag hebt u nog steeds alle kans
om er met de neus bovenop te staan.
Het Griekse woord voor bediende is diakonos.
De bedienden zijn de diakonoi.
Wat let u om uw vinger op te steken
en diakonos te worden in deze stad, in deze kerk?
Niet om gebukt te gaan onder de nood van de wereld.
Wel om daar te zijn waar het overduidelijk óp is
en niemand meer kan doen alsof hij zichzelf kan redden.
Ontspannen dáár zijn omdat Jezus dáár is en het goed maakt.
‘Zie het Lam van God, Dat de zonde van de wereld wegneemt!’
Schep maar! Schenk maar in! En sla jezelf niet over!
Deel de tafel met boeren, burgers en buitenlui.
Met zwart en wit.
met arm en rijk.
Want Gods liefde kan niet op.
Het diaconale werk is het hart van de kerk.
Zonder het diaconaat geen avondmaal.
De diakenen kijken in de keuken.
Ze kijken niet alleen.
Ze zijn daar met hun hele ziel en zaligheid.
Dichter op het geheim kun je niet komen dan daar in de keuken.
Diakenen werken met lege vaten en zonder muurtjes naar de wereld.
Zonder in paniek te raken.
Omdat Hij daar mét je is.
En waar Hij is, daar komt het goed.
En meer dan dat.
