Festival of Lessons and Carols (Paaseditie)

Op Eerste Paasdag, zondag 20 april, is er ’s middags in de Nieuwe Kerk geen gewone Evensong, maar een Festival of Lessons and Carols. Teksten, koorzang en samenzang wisselen elkaar af zoals met Kerstmis, maar nu staat het Paasevangelie centraal. Choral Voices staat als altijd onder leiding van Daniël Rouwkema; voorganger is Pat Jackson; organist Harmen Trimp. Om 17.00 uur in de Nieuwe Kerk Groningen.

Uitgebreide toelichting op de Evensong van Eerste Paasdag 2025

Het koor zingt onder andere de volgende werken:

Rise up my Love schreef Healy Willan in de jaren ’30, toen hij verbonden was aan de kerk van St Mary Magdalene in Toronto. Hij kreeg toen steeds meer waardering voor het gregoriaans omdat, zoals hij zei, daarin de accentuering en het ritme van de woorden altijd leidend is. Liturgische muziek moest voor Willan altijd dienstbaar zijn aan de tekst, en in die geest schreef hij zijn elf liturgische motetten. Daarvan wordt Rise up my Love het meest uitgevoerd. Het is een ingetogen en toch bijna swingende zetting bij de bekende tekst uit het Hooglied: “Sta op, mijn liefste, kom toch, mijn schoonste. Kijk, de winter is voorbij. De regen is verdwenen, er staan weer bloemen op het veld. De tijd om te zingen breekt aan; de roep van de tortel klinkt over het land.”

Bij leven was Mary Coleridge (1861-1907) bekend als prozaschrijfster, maar tegenwoordig staat vooral de poëzie van deze achter-achternicht van Samuel Taylor Coleridge in de belangstelling. Componisten als Parry en Charles Villiers Stanford zagen al eerder de kwaliteit van haar gedichten, die rijk aan beelden zijn en vervuld van een zekere melancholie. Ze gaan over liefde, verlies en verlangen; over geloof en over de natuur. Die thema’s komen allemaal samen in When Mary thro’  the garden went. Het is nog maar amper licht in de tuin, geen vogel zingt. De natuur is nog aan het ontwaken, alleen de witte lelies treuren met Maria. Verblind door tranen loopt ze te zoeken. En wordt gevonden.

‘Blijf toch bij ons, want het wordt al avond’, zeiden de Emausgangers tegen hun op dat moment nog onbekende reisgezel (Lu. 24:29). In de Duitse Bijbelvertaling van Maarten Luther klinkt dat als volgt: ‘Bleib bei uns, denn es will Abend werden, und der Tag hat sich geneiget.’ Op die tekst schreef Josef Rheinberger in 1855 het motet dat hem beroemd zou maken. Het was een maand voor Pasen en hij was pas 15 jaar oud. Rond zijn vierentwintigste paste hij het werk nog wel wat aan – ingrijpend zelfs. Het ging de geschiedenis in als zijn Abendlied, opus 69 nr 3.

This joyful Eastertide is een paascarol op een oude Nederlandse melodie (‘De liefde voortgebracht’, of ook wel ‘Hoe groot de vrugten sijn’) die al in 1642 te vinden is in Dirk Rafaelsz Camphuysen bundel ‘Stichtelycke Rymen’. Hoe de melodie de Noordzee overstak is niet bekend, maar het zou iets te maken kunnen hebben met een Amsterdamse organist van Engelse afkomst, Joseph Butler, die er verschillende orgelvaraties op schreef. Zeker is dat het een bekende carol werd toen Charles Wood er in 1894 een vierstemmige zetting van maakte, maar de versie van William Llewellyn  gooit daar nog een schepje bovenop: achtstemmig en dubbelkorig klinkt bij hem het hoorngeschal, ‘till trump from East to West shall wake the dead in number.’

Ook in Most glorious Lord of life  van John Rutter klinkt, maar dan als een verrassing op het einde, een melodie die wij kennen uit het liedboek. In Engeland hoort die bij de paashymne ‘The day of Resurrection’.  Maar voor het zover is moeten we eerst door een ingewikkelde tekst heen van Edmund Spenser, een van de belangrijkste dichters van het moderne Engels. ‘Modern’ is een rekbaar begrip, want Spenser leefde in de zestiende eeuw en zijn lofzang is  een vernuftige puzzel van schijnbare tegenstellingen. Het verlossende woord komt van de sopraansolo: “So let us love, like as we ought. Love is the lesson which the Lord us taught.”

In de samenzang zingen we  paashymnes zoals Christ the Lord is risen today.